Battle Royal: atoomoorlog in Duitsland

Nederland versus België
Het is de eerste keer dat NAVO-militairen nucleaire wapens bij zich hebben tijdens een oefening. Uit Battle Royal moet blijken hoe dit de troepen en de oorlogsvoering beïnvloedt. Het oefenterrein strekt uit over een gebied van honderd bij honderd kilometer langs de grens tussen Oost- en West-Duitsland.

De NAVO-militairen die meedoen aan de oefening zijn opgedeeld in twee groepen: Noordland en Zuidland. Het doel is eenvoudig, de militairen moeten proberen om elkaars grondgebied te veroveren. Om de invloed van atoomwapens goed te testen, krijgt het Zuidland meer nucleaire (schijn-)slagkracht tot zijn beschikking. Daar staat tegenover dat het Noordland meer manschappen heeft. Speciale scheidsrechters bepalen de uitkomst van de gevechten.

De Nederlanders zijn samen met de Engelsen ingedeeld in het Noordland. Ze nemen het op tegen de Belgen en de Canadezen. De Nederlandse generaal-majoor J.H. Couzy ziet de verdeling wel zitten. Het speelt in op de rivaliteit van de lage landen: “Het is aan onze soldaten, om onze Belgische vrienden in alle sportiviteit te tonen, dat wij nog een klein appeltje met hen te schillen hebben.”

Stro en scheerwater
De twintiger Frans de Gooijer is als dienstplichtig militair aanwezig bij Battle Royal. Zijn compagnie krijg de opdracht om in tentjes te overnachten, maar daar trekken de militairen zich niets van aan. “We sliepen lekker in een schuur op stro”, vertelt Frans, “in de morgen kwamen Duitsers en zij brachten warm scheerwater”. De Engelsen kunnen op minder hulp van de lokale bevolking rekenen. “De Duitsers in de Engelse bezettingszone waren niet gesteld op de Engelsen.”

Vergapen aan vliegtuigen
Frans de Gooijer herinnert zich dat de Nederlandse troepen niet altijd even professioneel overkomen tijdens Battle Royal: “Bij een gedeelte van de oefening moest onze compagnie over een rivier worden gezet. Dat werd dolle pret. De voertuigen waarin we zaten werden gereden door Duitse chauffeurs. Wij werden ‘aangevallen’ door propellervliegtuigen. De Duitse chauffeurs doken onmiddellijk in de droge greppels langs de weg. Onze jongens stonden zich te vergapen aan de vliegtuigen. Ik dacht: Het lijkt wel een zelfmoordbrigade. Zelfs na 1940-1945 hadden we niets geleerd.”      

Graven of je leven
De gespeelde mogelijkheid tot atoomaanvallen veroorzaakt veel verwarring en vermoeidheid bij de militairen. Zodra een 'aanval' van de tegenpartij dreigt, moeten ze zo snel mogelijk een schuttersput graven met een flessenhals. Het credo luidt ‘graven of je leven’. De speciale schuttersputjes moeten de militairen beschermen tegen de straling.

Hoewel de dreiging van radioactiviteit niet reëel is, lopen de militairen wel risico. Bij luchtaanvallen droppen de vliegtuigen bijvoorbeeld zandzakken in plaats van bommen, maar ook die kunnen gevaarlijk zijn. Daarnaast sneuvelen tijdens Battle Royal meerdere militairen door verkeersongelukken.

Het Leidsch Dagblad doet verslag vanaf het oefenterrein van Battle Royal en concludeert dat de militairen weinig nachtrust krijgen. Het weer werkt ook niet mee. “Wij worden nooit meer schoon en nooit meer droog”, krijgt de journalist te horen van de Nederlandse troepen.

Ondanks het weer, de vermoeidheid en de risico’s zijn de Nederlandse en Britse aanvallers succesvol. Ze weten het Zuidland binnen te dringen. De Belgen en de Canadezen zien zich genoodzaakt om terug te trekken.

Orde en discipline
Na Battle Royal moet de militaire leiding in Nederland concluderen dat het leger vooruitgang boekt sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog, maar dat er toch dringend behoefte is aan meer orde en discipline. Te veel militairen opereren op eigen houtje. Ze verlaten regelmatig ongevraagd de basis, vooral als ze zich vervelen.

Bij een eerdere oefening merkt een luitenant-generaal dit ook al op: “De Nederlandse soldaat vertoont vaak een lofwaardig initiatief en een grote zelfstandigheid. Wij moeten er echter voor waken, dat deze goede eigenschappen niet over gaan in bandeloosheid, het niet opvolgen van bevelen, in ongedisciplineerdheid…”.

Altijd paraat!
Tijd om aan orde en discipline te werken is er genoeg. Tot de val van de muur in 1989 blijft het Nederlandse leger samen met andere NAVO-landen oefenen om de positie van het Westen te verstevigen en de kans op een aanval te verkleinen.

Vanaf de jaren zestig vestigen Nederlandse militairen zich zelfs permanent, compleet met hun hele gezin, aan de grens met Oost-Duitsland. Andere Tijden maakte in 2010 een aflevering over deze Nederlanders onder de titel: Altijd paraat!