De Bezetting van Loe de Jong

Lees onder de afleveringen meer over Loe de Jong.

De Jong wordt geboren in een joods gezin in 1914. Aan de UvA studeert hij sociale geografie en geschiedenis. Tot 1940 werkt hij als journalist voor de Groene Amsterdammer. Vlak voor de Nederlandse capitulatie in mei 1940 vlucht hij naar Engeland. Daar gaat hij als verslaggever werken voor Radio Oranje. Later wordt hij directeur van diezelfde radiozender.

In de oorlog verliest hij zijn ouders, zijn tweelingbroer en zijn zus. In Engeland komt hij op het idee om een documentatiecentrum voor oorlogsmateriaal op te richten. In 1944 laat hij de toenmalige minister Bolkestein van Onderwijs een speech houden voor Radio Oranje. Daarin roept de minister de luisteraars op om dagboeken, brieven en foto's goed te bewaren.

Na de bevrijding blijkt dat De Jong niet de enige is met het idee voor een documentatiecentrum. Op acht mei heeft de Amsterdamse hoogleraar Nico Posthumus het RIOD al opgericht. Posthumus zoekt echter nog iemand voor de dagelijkse leiding. De Jong is de geschikte kandidaat.

De eerste jaren van het RIOD staan in het teken van het verzamelen van allerlei soorten documenten. In 1950 is het meeste verzamelwerk gedaan en kan er serieus worden geschreven. Een viertal vooraanstaande historici doet een poging om een standaardwerk over de bezetting te schrijven. Maar het komt er niet van. Daarom besluit De Jong het zelf te doen. Hij begint aan wat zijn magnum opus moet worden, en wat heel veel tijd in beslag zal nemen.

In de jaren zestig verwerft De Jong televisiebekendheid met de door hem geschreven en gepresenteerde televisieserie De Bezetting. Hij krijgt daar zelfs een prijs voor.

Als De Jong in 1979 met pensioen gaat, is zijn boek nog steeds niet af. Pas in 1988 levert hij het dertiende en laatste deel van Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog in. Het standaardwerk blijft niet vrij van kritiek. Met name de hoofdstukken over de Japanse bezetting van Nederlands-Indië roepen veel controverses op.

Wist u dat?

• Posthumus bood De Jong in eerste instantie een loon van 3500 gulden. In Londen was De Jong echter gewend om 'prettig te leven'. Hij eiste daarom 7000 gulden, zijn eis werd ingewilligd.
  
  
• In de begindagen van het RIOD nam De Jong de mooie secretaresse Lideke Heuwekemeijer aan. Ze kon niet typen en kende geen steno. Om de aanstelling te bekrachtigen moest Heuwekemeijer wel nog even langs Posthumus. Die bood haar 25 gulden meer als ze voor hem kwam werken.

De Oorlog is een geheel nieuwe audiovisuele terugblik op de Tweede Wereldoorlog in Nederland. De serie is gemaakt in 2009 onder de eindredactie van Ad van Liempt, met advies van historicus Hans Blom en gepresenteerd door Rob Trip. Ook De Oorlog kunt u online bekijken.