Diefstalleed van vrachtwagenchauffeurs

Op woensdagavond 19 december 1973 moet Henny Wübbels zijn papieren ophalen bij het douanekantoor in Milaan. Hij blijft maar een kwartiertje weg en zijn vrachtwagen staat dichtbij geparkeerd: slechts tien meter verderop. Zijn opluchting wanneer hij het douanekantoor verlaat, slaat meteen om in paniek. Geen vrachtwagen. “Ik heb staan janken”, vertelt hij aan de verslaggevers van het Leidsch Dagblad. “Niet om het geld, maar je jankt als een klein kind op zo’n moment.”

“Eigen schuld”
De politiechef in Milaan reageert stoïcijns als Henny Wübbels aangifte wil doen: “Een Nederlandse vrachtwagen gestolen? Nou en?” De politiechef onderneemt geen actie en schuift het papiertje met zijn aantekeningen over de diefstal onder zijn asbak.

De Italiaanse politie neemt het niet zo serieus met de diefstallen vertelt een andere Nederlandse chauffeur in 1974 aan het NOS Journaal. “Als je komt melden dat je wagen gestolen is dan lachen de heren je uit en zeggen ze: ‘nou die komt wel weer boven water’. Natuurlijk leeg. Met zo’n modern politieapparaat dat je tegenwoordig hebt, met al die communicatiemiddelen, is het mij een raadsel dat ze nog nooit eentje hier te pakken hebben gekregen.”

De woordvoerder van het politiebureau in Milaan verklaart datzelfde jaar aan de Leidse Courant waarom ze geen actie ondernemen tegen de vrachtwagenzwendel: “de chauffeurs zijn zelf schuldig. Laat ze hun auto toch beter bewaken.”

Corrupte douane
Alex Bunschoten merkt al meteen bij zijn aankomst in Milaan - begin februari 1974 - dat het mis is. Samen met een collega van dezelfde firma is hij Italië binnengereden via de Brennerpas, de grens tussen Oostenrijk en Italië. Daar heeft hij aan de douane vertelt dat ze een vrachtwagen met televisies en één met fosfor bij zich hebben.

Meteen bij aankomst op het douaneterrein in Milaan - dat berucht is vanwege het grote aantal diefstallen - wordt Alex benaderd. “Jij hebt televisies geladen hè?”, vraagt een Italiaan aan hem. Alex en zijn collega begrijpen precies wat hier aan de hand is. De douanier bij de Brennerpas heeft zijn mond voorbij gepraat.

Alex en zijn collega besluiten om de wagen met televisies in een beveiligde loods te parkeren, zodat ze wat kunnen gaan eten. De vrachtauto met fosfor parkeren ze gewoon aan de straat. Wanneer ze na een half uur terugkeren, is de wagen verdwenen. “Ze hadden weliswaar de verkeerde auto gestolen, maar toch: weg is weg.”

Uren wachten
Het moet wel verraad van de douane zijn, concludeert een vrachtwagenchauffeur in Achter het Nieuws. “Ze pakken toch nooit mis. Ze pakken altijd een auto waar wat inzit”, legt hij uit aan de verslaggever van het programma, terwijl hij half uit zijn rode cabine hangt.

In tegenstelling tot de douane in België, Frankrijk of Duitsland – waar chauffeurs enkel hun passeerbriefje hoeven af te geven om door te mogen rijden – moeten de bestuurders van de vrachtwagens uren en soms zelfs dagen wachten voor de douanepost van Italië.

De Brennerpas kenmerkt zich door de rijen vrachtwagens van enkele kilometers die dagelijks staan te wachten voor de controle van hun papieren. De douane vraagt bovendien herhaaldelijk om de inhoud van de vrachtwagens. “Je voelt je net een stel kleine kinderen, want je hebt helemaal nergens wat op in te brengen.”

Italiaanse maffia
Halverwege de jaren zeventig weigeren veel Nederlandse chauffeurs nog naar Italië te rijden uit angst, wantrouwen en frustratie. Bijna iedere chauffeur gelooft dat de douane corrupt is en de maffia tipt over de lading van de vrachtwagens. En de maffia schuwt geen geweld. Meerdere chauffeurs verdwijnen spoorloos of worden enkele dagen na de diefstal dood langs de weg aangetroffen.

“Als er bij ons een wagen met sigaretten voor Italië wordt klaargemaakt meldt iedere chauffeur zich ziek. Ze gooien tegenwoordig dus maar broekies achter het stuur, die nog niet weten wat de Italianen uithalen.”

Vrachtwagenchauffeurs die nog wel vertrekken, hebben allerlei methodes bedacht om de Italianen om de tuin te leiden. Velen geven bij de grens een andere, minder waardevolle lading op dan ze werkelijk vervoeren. Sommige vrachtwagenchauffeurs laten hun wagen geen moment meer alleen.

Politiek
De Italiaanse politici lijken in eerste instantie welwillend te staan tegenover maatregelen. Begin 1974 belooft de Italiaanse staatsecretaris voor Buitenlandse Zaken nog dat hij zal zoeken naar een oplossing om de vrachtwagencriminaliteit tegen te gaan. Maar ondertussen gaan de diefstallen gewoon door. Het zijn loze woorden. Vooral de politie in Milaan, de stad waar de meeste vrachtwagens verdwijnen, blijft bij het standpunt dat de chauffeurs zelf verantwoordelijk zijn.

Beveiliging
Vanuit Italië klinkt bijvoorbeeld het bezwaar dat de beveiliging van de vrachtauto’s te wensen overlaat. Op veel wagens zit geen alarm. De lading is alleen afgeschermd door een zeil dat criminelen eenvoudig kunnen opensnijden. Bovendien hebben de vrachtauto’s meestal maar één chauffeur. Zodra die even gaat eten, blijft de wagen onbewaakt achter. Ook klinkt het bezwaar dat chauffeurs onderling over hun lading praten en daarmee het risico op diefstal vergroten of zelfs in zee gaan met criminelen in ruil voor geld.

Eigen risico
Deze risico’s merken ook de verzekeringsmaatschappijen in Nederland op. Het toenemende aantal claims schiet bij hen in het verkeerde keelgat. De schade loopt al snel in de miljoenen guldens. Op 13 juli 1974 staat de teller van alle schadeclaims op vijftig miljoen. Samen besluiten de verzekeraars om de vervoerders meer verantwoordelijkheid te geven. Ze verhogen het eigen risico. De transportbedrijven moeten vanaf dat moment dus zelf een groter deel van de schade betalen.

Het hogere eigen risico stimuleert de Nederlandse bedrijven om meer maatregelen te nemen tegen de diefstal. Maar aangezien de Italianen niet van plan zijn om actie te ondernemen tegen de corrupte situatie in hun land blijft ondanks de investeringen de schadepost groeien. De transportbedrijven zien zich genoodzaakt om hun prijzen te verhogen. Ondanks het feit dat dit hun concurrentiepositie in Europa verslechtert.

Diefstal is doodgewoon
Eind jaren zeventig neemt het aantal diefstalleed alleen maar toe. In 1976 beroven de Italianen zeker vijfduizend chauffeurs van hun wagen. In 1982 concludeert het Nederlandse consulaat in Milaan dat het stelen van vrachtauto’s in Italië een doodgewone zaak is geworden. “Elke vrachtwagenchauffeur die naar Italië reist, moet er gewoon rekening mee houden dat er in dat land wat kan gebeuren.”